Cari Hesap Nedir?

İkinci cari hesap ise muhasebe özelinde cari hesaplardır. Cari hesap bir şirketin alıcı, satıcı, banka kısaca müşteri ve tedarikçileri ile arasındaki tüm borç ve alacaklarının takibinin yapıldığı hesaplardır.

Yazı başlığımızdan da anlaşılacağı gibi bu yazımızın konusu her gün ismini sıklıkla duyduğumuz, muhasebe dilinde de sıkça kullanılan ‘Cari Hesap’. Kısaca (Cari Hesap)’ı, bir şirketin mali veya ticari ilişkide bulunduğu alıcı, satıcı, banka vs. hesapların borç ve alacaklarının takibinin yapıldığı hesaplar olarak adlandırabiliriz. Ya da başka bir anlatımla cari hesap, şirketin tedarikçi ve müşterileri ile arasındaki mevcut tüm işlemlerin toplandığı hesaptır. Ticaret Kanunu’nda ki tanımına bakacak olursak; cari hesap, iki kimsenin para, mal, hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerindeki alacaklarını ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip, bunları hesap kesim tarihinde ödemek üzere kaydettikleri hesaptır. Devamlı birbirinden mal ya da hizmet alan kişiler, bu işlemlerin her birinde ücret ödemek yerine bunları cari hesap ile takibe alırlar.

İşletmelerle ilgili ticari faaliyetlerin en etkin şekilde kayıt altına alınması ve takibinin sağlanması için mutla cari hesap takibinin iyi yapılması gerekmektedir. Piyasalarda ve günlük hayatta bilinen tabiriyle cari hesabı şöyle açıklamayabiliriz, (Birbirleri ile alacak ve borç ilişkisi kuran iki firma, birbirleri arasında cari hesap oluşturur. Bu iki firma, birbirleriyle ihtiyaçları doğrultusunda mal ya da hizmet alım satımı yapar ancak her seferinde ödeme gerçekleştirmez. Bunun yerine cari hesap yardımı ile alacak ve borç kaydı tutarak cari hesap takiplerini yaparlar. Bu ilişkide, alacaklı ve borçlu taraflar sabit değildir; değişebilir.)

Cari hesapla ilgili olarak yukarıdaki bilgileri yazdıktan sonra adını sıkça duyduğunuz cari hesabın takibinin ne olduğunu, takibin nasıl yapıldığını da yazarak, yazımıza devam edelim. 

Öncelikle cari hesap takibi, birbirleriyle mal ve hizmet alım satımı ilişkisi kuran tarafların, bu akışı kayıt altına alarak, hizmet ve ödeme ilişkisini görebilmesidir. Cari hesap takibinin açılımını yapmak istersek te, iki firma arasında yapılabileceği gibi firma ve kişi arasında da yapılabilir.

Borç ve alacak ilişkisi sürekli değişebileceğinden, taraflar arasında sağlıklı bir ticari ilişki için cari hesap takibi önem arz eder. Genel olarak firmalarda geçmişe dair tüm bilgi ve evraklar muhasebe departmanı tarafından kayıt altında tutulur. Ancak cari hesap takibi ile yalnızca geçmiş dönem bilgileri değil, güncel bilgi takibi de yapılabilir. Bu durum cari hesap takibinin önemini artıran bir unsurdur.

Cari hesap takibiyle ilgili olarak bilgileri yazdıktan sonra sıkça sorulan sorulardan olan cari hesap takibi nasıl yapılır? Sorusunun yanıtını yazarak yazımıza devam edelim. Buna göre cari hesap takibiyle mevcut alacakların durumu belirlenir ve herhangi bir aksama durumu bu takip sayesinde rahatlıkla tespit edilebilir. Bunların dışında firma, alacakların gelmesinin planlandığı tarihler üzerinden kendi planlamasını oluşturabilir. Yukarıda yazılan unsurlar cari hesap takibini önemli kılan unsurlardır. Ancak bunlar kadar bu takibin nasıl yapılacağı da büyük önem taşır. Her işletmeye göre cari hesap tutma yöntemleri farklılık gösterebilir. Ama bilinen yöntemlerden en eskisi cari hesabın bir defter üzerinde tutulmasıdır. Bu cari hesap defteri üç ana bölümden oluşur.

Bu bölümlerden birinde alacaklıların, birinde satıcılara ait borçların ve bir diğerinde ise vergi borcu gibi borç ve alacakların tutulması şeklindedir.

Bu yöntem teferruat içeren bir yöntemdir ancak raporlamaya uygun değildir. Diğer bir cari hesap takip yöntemi ise, Excel programı üzerinden yapılan takip yöntemidir. Bu yöntem, cari hesap defterine göre daha kolay bir yöntem olsa da özellikle büyük ölçekli işletmelerde bir süre sonra daha karışık bir işlem haline gelebilir. Son cari hesap yöntemi ise cari hesap programları kullanılarak takip edilen yöntemdir. Bu yöntem, teknolojinin getirdiği tüm kolaylıklar sayesinde ihtiyaçlarınıza uygun cevapları verebilen özel programların geliştirilmesi ile elde edilir.

Cari hesap takibini genel olarak muhasebe departmanı üstlenir. Ancak işletmenin ihtiyacına göre sadece bu takibi gerçekleştirecek bir uzmanı işletmeye dahil ederek ya da işletme sahibi kendisi kayıt tutarak da cari hesap takibi yapılabilir.

Cari hesapla ilgili bilgileri işlerken önümüze her zaman çıkan, bu konuyla ilgili olarak kesinlikle yazılması gereken diğer bir hususta cari hesap sözleşmesidir.

Bu sözleşmenin ne olduğuyla ilgili olarak aklınıza gelebilecek soruya yanıt olması için Cari hesap sözleşmesi kısaca;

karşılıklı tarafların para, mal, hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerinde oluşan alacaklarını tek tek istemekten vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borca çevirerek hesabın kesilmesinden ortaya çıkacak bakiyeyi birbirlerinden isteyebileceklerine dair yapılan sözleşmedir. Cari hesabın ticari işlevi, tarafların borçlarını özel bir takas yolu ile ifa etme şekline dayanır.

Yukarıdaki bilgiler muhasebe özelindeki cari hesapla ilgili bilgilerdi. Şimdi de bankaların müşterileri özelinde yaptığı cari hesaplarla ilgili bilgileri yazalım.

Öncelikle bankaların müşterilerine yönelik açtıkları cari hesabın özelliklerden bahsetmekte fayda var. Banka cari hesabıyla para transferleri, havale, EFT, Swift, ATM, şube veya mobil olarak gerçekleştirilir. Çek karnesi işlemleri yapılır. Kredi ve kredi kartı ödeme işlemleri yapılır. Bağış, aidat, kira, fatura, vergi veya SGK prim ödemeleri cari hesap üzerinden gerçekleştirilebilir. Bunun için şubeye otomatik ödeme talimatı verilir. Çek ve senet tahsilat işlemleri gerçekleştirilebilir. Kıymetli maden veya döviz işlemleri yapılabilir. İleri vadeli para transfer işlemleri, düzenli ödeme talimatı, döviz ve altın alım satım talimatı verilir. Cari hesaplar genellikle katılım bankalarında ve birden fazla yerden açılabilir. Banka şubeleri, internet bankacılığı ve telefon bankacılığı

Cari hesap açmak için gerekli belgelerin ne olduğuyla ilgili soruya yanıt olması için aşağıdaki bilgileri yazalım. Öncelikle T.C. vatandaşı ve yurt içinde yerleşik olanlar için:

T.C. nüfus cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaport. Adres teyiti için bir belge (ikametgah, son 3 aya ait abonelik gerektiren bir fatura, herhangi bir kamu kurumu tarafından verilen bir belge)

Yabancı uyruklu ve yurt içinde yerleşik olanlar için:

Pasaport ya da ikamet tezkeresi, yabancı kimlik numarası, adres teyiti için bir belge (ikamet tezkeresi, son 3 aya ait abonelik gerektiren bir fatura)

Yabancı uyruklu ve yurt dışında yerleşik olanlar için:

Pasaport, adres teyiti için bir belge (yerleşim yeri belgesi, son 3 aya ait abonelik gerektiren bir fatura, herhangi bir kamu kurumu tarafından verilen bir belge), yabancı uyruklu kişiler için vergi dairelerinin verdiği vergi kimlik numarasını gösteren belge.

Yukarıdaki belgeleri hazırladıysanız bankalarda cari hesabınızı aşağıdaki yazılı para cinslerinden açabilirsiniz. Bu para cinsleri de üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Buna göre, TL, döviz ve kıymetli maden cinsi. Hangi döviz veya kıymetli maden çeşitlerinin olduğu ise bankaya göre değişir. Hesap açılırken bankadan bu konu hakkında bilgi alınması gerekir.

Yazımızın son bölümünde cari hesapların güvenliğiyle ilgili gelebilecek soruya yanıt olması için aşağıdaki bilgileri yazmakta fayda var. Buna göre Özel cari hesaplar ve katılma hesapları toplamı her bir gerçek kişi için 150.000 TL’ye kadar olan kısmı Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) güvencesi altındadır.

Bu sayede kişi birikimlerini güvende tutar ve istediği zaman parasını çekme veya para yatırma hakkına sahip olur.