Nace kodu nedir?

NACE kodlarının uygulanması, Birleşmiş Milletlerin ISIC sınıflandırma sistemine dayanmaktadır, ancak ISIC’den daha ayrıntılıdır. Her iki sınıflandırma sistemi de en üst düzeyde tam olarak aynı öğelere sahipken, NACE kodları daha ayrıntılı bir alt düzey sınıflandırma sistemine sahiptir. Nace Kodu Avrupa Birliği'nde Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması anlamına gelen (NACE) kodu, iş yerlerinin çalıştıkları alanlara göre tehlike sınıflarını belirleyen sistemin oluşturduğu altı haneli bir koddur. Bu sebeple piyasalarda altılı faaliyet kodu olarak da bilinir, isimlendirilir. Büyük bir hızla ilerleyen teknolojiyle birlikte bilgisayar teknolojilerinden otomasyon sistemlerine, devlet kurumlarından e-ticaret faaliyetlerine kadar hemen hemen her alanda kodlar kullanılıyor. Ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılması ve verilerin doğru şekilde toplanabilmesi adına Avrupa’da bir kod sistemine geçildi. 2005 yılında Türkiye’deki oda ve borsaların üye işyerlerine NACE sistemine göre faaliyet kodları verilmesi görevi TOBB’a verildi. TOBB tarafından NACE sistemi esas alınarak hazırlanan ve yayımlanan “Mesleklerin Gruplandırması Rehberi” nde, tüm faaliyetlere ilişkin NACE kodlarının yanı sıra NACE sistemi, kullanılan sınıflandırma, ilgili terim ve kavramlar detaylı olarak açıklanmaktadır. Nace olarak da adlandırılan bu kod sistemi, yıllardır ülkemizde de kullanılıyor. Avrupa Birliği'ne uyum faaliyetleri içinde olan Türkiye’de, NACE kodu sistemini Maliye Bakanlığı'na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) eliyle kullanmaya başladı. Altılı faaliyet kodu, iş yerinin çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli olarak sınıflandırılmasını sağlamaktadır. Bu bilgileri edinerek iş yerinizde ne tür bir önlem almanız gerektiği hakkında bilgi verir. Yeni bir iş yeri açma aşamasında olanların şirket kurulum aşamasında Ticaret Odası'na kayıt yaptırmadan önce NACE kodunu öğrenmesi gerekir. Ayrıca Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı gibi resmi kurumlarda yapılacak bazı işlemlerde NACE kodu kullanılır. Altı haneden oluşan NACE kodunda kullanılan tüm rakamların özel anlamı vardır. Bu rakamların sıralaması dahi işyerlerinin faaliyet alanlarını birbirinden ayırır. NACE kodunun ilk iki rakamı işyeri faaliyetlerinin sınıflandırılmasını ortaya koyar. Geri kalan dört rakam ise alt faaliyet alanlarının ne olduğu ile ilgili bilgi verir. Ülkemizde NACE Kodları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından belirlenir.

NACE Kodu Nasıl Alınır? 

Yukarıdaki soruya yanıt olması bakımından aşağıdaki bilgileri yazmakta fayda var. Buna göre Ticari faaliyetlere başlama hazırlığında olan her işletme sahibi, NACE kodunu öğrenmelidir. Faaliyet yapacağınız illerdeki Ticaret Odası’na resmi kayıt yaptırmadan önce NACE kodunun belirlenmesi gerekir. Bunun için muhasebecinizden ya da mali müşavirinizden yardım alabilirsiniz. Ayrıca şirketinizin kuruluş aşamasında vergi dairesinde yapılan yönlendirmelere göre NACE kodunuzu belirleyebilirsiniz. NACE kodu her şirkete, faaliyet alanının tehlike seviyesine göre verilir. Bu tehlike sınıfları üç şekilde sıralanır: bu sıralamayla ilgili olarak ta ayrım yapılması gerekirse Az Tehlikeli: Alışveriş, gıda ve perakende. Tehlikeli: Kesme, boyama işleri ve imalat ve Çok Tehlikeli: İnşaat, madencilik vb. meslek gurupları yazılabilir. Faaliyet kodunuz, iş yeri faaliyetlerinin tehlike derecesini belirler. Zaten ticari bir faaliyetiniz varsa ya da ticari bir faaliyet başlatmak istiyorsanız, NACE kodunuzu bilmeniz gerekir. İşletme sahipleri, Nace koduna gereken önemi vermeyebilir, ancak yasa ve mevzuatlar önünde son derece önemlidir ve üzerinde durulması gereken önemli bir husustur. Örnek vermek gerekirse vergi memurları, şirket yoklamalarında Nace Kodu bilgisini kontrol ederler. Bu bakımdan bir işletmenin Nace Kodu’nu biliyor olması son derece önemlidir. Nace Kodu’nun işletmenin faaliyet gösterdiği alanla bağlantılı olması da önem taşımaktadır.

 NACE Kodu Nasıl Öğrenilir? 

Bununla ilgili olarak ta aşağıdaki bilgileri yazmakta fayda var. Buna göre 

Faaliyet gösteren bir iş yeri sahibiyseniz NACE kodunuzu belirlemek için birden fazla yönteme başvurabilirsiniz. Faaliyet gösterdiğiniz ildeki ticaret odasının internet sitesinde üye girişi yaparak NACE kodunuzu öğrenebilirsiniz. Örneğin, iş yeriniz İstanbul Ticaret Odası’na kayıtlıysa, “www.ito.org.tr” ye giriş yapın. Önce “Tescil İlan Kuruluş” , daha sonra “Sicil Kayıtları” yazan sekmeye tıklayın. Ardından arama kutucuğuna faaliyet alanınızla alakalı kelimeler yazarak NACE kodunuzu öğrenebilirsiniz. NACE kodu öğrenmek için uygulanan bir diğer yöntem ise işletmenizin SGK sicil numarasını kullanmaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu web sitesi üzerinden “SGK NACE Kodları” listesinden NACE kodunuz ve iş yeri tehlike sınıfınız hakkında bilgi alabilirsiniz. İş yerinize ait SGK sicil numaranızın 2., 3., 4., 5., 6. ve 7. rakamları NACE kodunuzu gösterir.

NACE kodunuzu öğrenmenin 3. yolu, barkodlu vergi levhasıdır. Vergi dairesinden alabileceğiniz bu levhanın, “Ana faaliyet kolu ve kodu” alanını inceleyerek NACE kodunuzu bulabilirsiniz. Vergi levhanızın “Ana faaliyet kolu ve kodu” kısmında, NACE kodunuzu bulabilirsiniz. Hatalı NACE kodu belirlenmesi ya da şirketin faaliyet alanını değiştirmesi durumunda mevcut NACE kodunun değiştirilmesi gerekir.

Bunun için ise bazı yollar izlenmesi gerekir. Hatalı kod nedeniyle bir değişikliğe gidilecekse kodun hangi belgede yanlış belirlendiği önem taşır. Eğer kod vergi levhasına yanlış yazıldıysa bağlı olunan vergi dairesine kod değişikliği talebiyle ilgili dilekçe verilmesi gerekir. Dilekçede istenen NACE kodu, faaliyet gösterilen iş kolu ile ilgili bulunursa kod değişikliği gerçekleştirilir. Vergi levhasında NACE kodu değişikliği tamamlandığında Ticaret Odası’na bilgilendirme yapılmalıdır.

Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında NACE kodu değişikliği yapılması gerekiyorsa kod değişimine dair başvurularınızı SGK’nın internet sitesinden tamamlayabilirsiniz. Vergi dairesi sicil servisi memurları ilgili iş yerinin NACE Koduna uygun nitelikteki faaliyet içinde olup olmadığını yerinde tespit eder. Gerçekleştirilen yoklama neticesinde iş yerinin değişiklik dilekçesinde belirtmiş olduğu NACE Koduna uygun olan faaliyet içinde bulunduğunun tespit edilmesi neticesinde NACE Kodu değişikliği yapılır ve iş yerinin güncellenmiş durumda olan NACE Kodu vergi levhasına işlenir. NACE Kodu sadece Avrupa Birliği ülkelerinde değil, AB uyum çalışmaları kapsamında ülkemizde de 2005 senesinde beri, Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı gibi kurumlarca kullanılmaktadır. 

Nace koduyla ilgili olarak sıkça sorulan sorulardan bir diğeri de Her İşletmenin Bir Tane Mi NACE Kodu Olmak Zorunda? Mıdır şeklindedir. Bu soruya da yanıt olması için aşağıdaki bilgileri yazalım. Buna göre ilave nace koduyla ilgili olarak vergi levhanızda bulunan faaliyet alanınıza ekleme yapabilirsiniz. Eğer aynı firma ile farklı iş kollarında faaliyet gösterecekseniz, ana faaliyet konusu dışındaki işiniz için vergi dairesine NACE kodu eklemesi yaptırabilirsiniz.

Vergi levhanızda bulunan faaliyet alanınıza ekleme yapmak istiyorsanız, işletmenizin bağlı bulunduğu Vergi Dairesi’ne başvuru yapabilir ya da interaktif vergi dairesi aracılığıyla işleminizi gerçekleştirebilirsiniz. Tüm NACE kodlarının bulunduğu bir liste vardır. Bu listeye de internet üzerinden ilgili sitelerden çok kolay ulaşabilir. Faaliyet alanınız ile ilgili nace kodunu buradan bulabilirsiniz. E-ticaret yapmak isteyenlerin vergi dairesinden NACE kodu almaları zorunludur.

E-ticaret için NACE faaliyet kodu: “47.91.14 - Radyo, Televizyon, Posta Yoluyla veya İnternet Üzerinden Yapılan Perakende Ticaret”, olarak belirlenmiştir. Bu kod ile belirtilen kanallardan ticaret yapılabilir. Ayrıca kodun dâhil olduğu tehlike grubuna göre iş güvenliğinin sağlanması için önlemler alınabilir.