Kur Farkı Faturası Nedir?

Yazımıza devam etmeden önce, konu başlığımız olan ‘Kur farkı faturası’ nın anlamını yazalım. Kur farkı faturası finansal anlamda her an karşımıza çıkan bir kavramdır. Kur farkı faturasını kısaca, (Düzenlenmiş faturaların tutarlarının tahsil günü geldiğinde, fatura tarihi ile tahsilat tarihi arasında bir kur farkı oluşması durumunda; iki taraftan hangisinin lehine bir kur farkı oluşmuşsa, bu farktan kaynaklanan tutar fatura edilir. Bu faturaya da kur farkı faturası denir.) şeklinde açıklayabiliriz. Ya da başka bir anlatımla ‘Kur farkı faturası’ Ülkemizde sabit kur değil, dalgalı kur sistemi uygulanıyor. Bu sebepten satışın yapıldığı tarihteki kur ile tahsilatın gerçekleştirdiği tarihteki kur değeri farklı olabiliyor. Bu durumda döviz tutarı aynı olsa bile TL tutarları farklı olabiliyor. Özellikle işletmelerin geçici vergi dönemlerinde kur farkından kaynaklı sorunlar sıklıkla yaşanıyor.

2007 yılında yapılan düzenlemeyle kur farkı düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. 30 Haziran 2007 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete'de belirttiği gibi, döviz cinsinden bir işletme bir hizmet ya da mal sattıysa ve faturanın düzenlendiği tarih ve KDV'nin beyan edildiği tarih arasında işletmenin lehine kur farkı var ise Kur Farkı Faturası düzenlenmesi zorunludur. Yabancı para cinslerinden borç ve alacaklarını değerlendirirken işletmeler, geçici vergi dönemlerinde meydana gelen kur farkları için fatura düzenlemeyip, tahsilat sırasında fatura düzenliyorlar. Vergi Usul Kanunu’nun 215’inci maddesine göre kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılması şarta bağlanmış durumda. Bununla birlikte, Türk lirası karşılığı gösterilmesi koşuluyla yabancı para birimine göre de düzenlenmesi mümkün. Bu hükme göre Türk şirketlerinin mal veya hizmet satışıyla doğan alacaklar için Türk Lirası karşılığı gösterilmesi şartıyla döviz cinsinden fatura düzenleyebiliyor. Bununla birlikte şayet yurt dışındaki bir alıcıya dövizli fatura düzenlenmişse bu durumda faturaya Türk Lirası karşılığı eklemek zorunlu değil.  Yabancı para cinsinden düzenlenen faturalardaki döviz tutarları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kurundan Türk Lirası’na çevrilerek yurt içi alıcı ve satıcı tarafından defterlerine kaydediliyor. Kur farkından kaynaklı olarak, alacaklı tarafın eline geçen ekstra miktara ise kur farkı geliri; bu farkı eksiye doğru gelişmiş ise kur farkı gideri olarak düşünülebilir. Kur farkı faturası, işte bu noktada iki tarafın da adil biçimde anlaşmalarını sonuçlandırmaları açısından önem taşır.

Kur farkının hesaplamasında dikkat edilecek konularda bulunmaktadır. Bunları da yazımızın devamında işlemeye devam edelim. Hesap açılış tarihi ile vade bitim tarihine bakılarak kur esas alınır. Anaparaya aylık mevduat getirisi hesaplanır, bu rakam kur farkından aşağı ise herhangi bir ekleme yapılmaz. Ancak, anaparanın getirisi kur farkı ile oluşacak rakamdan düşük ise aradaki farkı Hazine karşılayacak.

Kur farkı faturası ile normal fatura kesimi arasında farkın bulunup bulunmadığıyla ilgili akla gelebilecek soruya yanıt olması bakımından aşağıdaki bilgileri yazmakta fayda var. Buna göre, kur farkı faturasının, diğer faturalardan bir farkı bulunmamaktadır. Kur farkı düzenlenirken dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz: Kur farkı faturası Türk Lirası cinsinden düzenlenmelidir. KDV hesaplaması kur fakına göre yapılır ve yazılır. Açıklama kısmına ‘Kur farkı faturası’ ibaresi işlenir. Karşı taraf e-fatura mükellefi ise fatura e-fatura olarak düzenlenir. Kur farkı faturası, mal - hizmet bedeli karşılığında kesilen dövizli faturaya tahsilat alındığında ve bu ödeme ile daha önce kesilen faturanın tamamının ya da kısmi olarak kapatıldığında, yani tahsilat alındığında kur farkı faturasının kesilmesi gerekir.

Kur Farkı Nasıl Hesaplanır?

 Kur farkı faturası kesilirken, kur farkının miktarı kadar KDV’si de eksi olarak hesaplanır. 18 Ocak 2019 tarihli Resmi gazetede yayımlanan 7161 sayılı kanun ile KDV Kanunun ‘’Matraha Dahil Olan Unsurlar’’ başlıklı 24. Maddesine ‘’Kur Farkı’’ ifadesi eklenmiş ve kur farkının alıcı ve satıcı nezdinde matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi netlik kazanmıştır.

Örnek bir hesaplamayla daha somut anlatabileceğimize inanıyoruz. Bu açıklamayı tamamlaması için örnek bir kur faturası hesabıyla yazımıza devam edelim. Örnek olması bakımından (Fatura 1.000 USD ve kur 3,00 TL olduğunu varsayalım. Fatura tutarı 1.000 USD birkaç gün sonra ödendiğinde güncel kur 3,118’e yükselmiştir. Fatura TL karşılığı 1.000 x 3 = 3.000 TL iken ödeme ise 1.000 x 3,118 = 3.118 TL olarak gerçekleşmiştir. Tahsil edilen rakam ile fatura arasındaki [3.118 – 3.000 = 118 TL] (matrah 100 TL + 18 TL KDV) kur farkı faturasını satıcı düzenleyecektir. Kur farkı faturasında, Faturaya konu mal veya hizmetin tabi olduğu KDV oranı dikkate alınmalıdır. 

Burada kur Farkının KDV’ ye tabi olup olmadığıyla ilgili bir soru gelebilir. Bu soruya yanıt olması için. KDV kanunumuzda kur farklarının KDV’ye tabi olduğuna dair net bir düzenleme olmamasına rağmen vergi idaresi 01.05.2014’de yürürlüğe giren KDV Genel Uygulama Tebliği’nde KDV’nin matrahına dahil olan unsurlar başlığı altında yer alan “gibi” ifadesinin kur farkını da içerdiği şeklinde yorum yapmış ve uygulamaya buna göre yön vermiştir. Tebliğin bu düzenlemesinin iptali istemiyle açılan davada Danıştay 4. Dairesi iptal isteminin reddi yönünde karar vermiştir. Bu karar temyize götürülmüş ve temyizi değerlendiren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu (DVDDK) verdiği E:2017/548, K:2017/606 sayılı kararında; o Kur farkının KDV’ye tabi olduğu şeklinde açık bir yasal düzenleme bulunmaması, o Maddede yer alan “gibi” ifadesi, maddede sayılan matraha dahil unsurlara nitelik olarak benzeyen diğer gelirleri kapsaması amacıyla kullanıldığından, kur farkının; bu kapsamda değerlen dirilip değerlendirilemeyeceğinin ortaya konulması gerektiği, Bu iki önemli gerekçe ve buna benzer başka gerekçeler sunarak 4. Daire’nin kararının bozulmasına hükmetmiştir.

Burada Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın önüne iki seçenek çıkıyor. Bunlardan ilki Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’na kur farklarının KDV’ye tabi olduğuna hükmedecek. İkinci de DVDDK’ nun kararını benimseyerek kur farklarına KDV uygulanmayacağına dair bir tebliğ yayınlayacak.

Yazımızı kur farklarının muhasebede takibinde izlenmesi gereken yolları yazarak bitirelim. Kur Farkını oluşturan dövizli işlemlerde ortaya çıkan kur farkı faturasının nasıl bir işleme tabi tutulacağı, nasıl muhasebeleştirileceği ile ilgili olarak; Oluşan lehte veya aleyhte kur farkları için duruma göre alıcı veya satıcı tarafından tahsil tarihinde kur farkı faturası düzenleneceği. Dönem içerisinde lehte oluşan Kur Farkı matrahının Tek Düzen Hesap Planında 600 Yurtiçi Satışlar. Hesabı veya 601 Yurtdışı Satışlar Hesabı ile 602 Diğer Gelirler Hesabında takip edilebileceği, İzleyen dönemlerde ortaya çıkan ve lehte oluşan Kur Farkı matrahının Tek Düzen Hesap Planında 646 Kambiyo Karları Hesabında takip edileceği. Düzenlenecek kur farkı faturasında uygulanacak KDV oranının mal veya hizmetin satış tarihinde tabi olduğu KDV oranı olduğu (Örneğin; mal %8 oranında KDV ile satılmışsa kur farkı faturasında uygulanacak KDV oranı da %8 olacaktır.) Oluşan kur farkı içinde KDV’yi de barındırdığından KDV’nin iç yüzde yöntemi ile hesaplanarak ayrılması gerektiği (örneklerde mevcut), aksi halde cari hesabın kapanmayacağı.